Họa sĩ Nguyễn Gia Trí và công cuộc đưa tranh sơn mài Việt Nam lên tầm cao

Trong những năm tháng học tập và sáng tạo, họa sĩ Nguyễn Gia Trí đặc biệt say mê với chất liệu sơn mài – một chất liệu truyền thống của dân tộc. Ông không chỉ kế thừa kỹ thuật sơn mài cổ truyền mà còn tìm tòi, sáng tạo để nâng tầm nghệ thuật này. Hãy cùng Master Media tìm hiểu và khám phá cuộc đời ông, cách ông đưa tranh sơn mài Việt Nam lên tầm cao mới.

Họa sĩ Nguyễn Gia Trí là ai?

Nguyễn Gia Trí là một trong những họa sĩ vĩ đại nhất của Việt Nam, người đã góp phần đưa tranh sơn mài Việt Nam lên tầm cao nghệ thuật mới, khẳng định vị thế của mỹ thuật Việt Nam trên trường quốc tế. Ông sinh năm 1908 tại Hà Nội, mất năm 1993. Cuộc đời và sự nghiệp của ông là một câu chuyện đầy cảm hứng, ghi dấu ấn sâu sắc trong lịch sử nghệ thuật nước nhà.

Sơ lược về cuộc đời Nguyễn Gia Trí

Nguyễn Gia Trí sinh năm 1908 tại Hà Nội. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ năng khiếu hội họa và niềm đam mê sáng tạo mãnh liệt. Năm 1925, ông trúng tuyển vào Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương – cái nôi của nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam. Tại đây, ông được tiếp xúc với các kỹ thuật hội họa phương Tây, đồng thời tiếp thu tinh hoa nghệ thuật truyền thống Việt Nam.

Trong suốt sự nghiệp của mình, Nguyễn Gia Trí không ngừng tìm tòi, đổi mới và truyền cảm hứng cho thế hệ họa sĩ trẻ. Tên tuổi của ông gắn liền với sự phát triển của tranh sơn mài Việt Nam, đưa loại hình nghệ thuật này ra thế giới. Năm 1989, ông được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật – phần thưởng cao quý ghi nhận những cống hiến to lớn của ông.

Hành trình đến với tranh sơn mài

Hành trình đến với tranh sơn mài của Nguyễn Gia Trí bắt đầu từ những năm ông theo học tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Ban đầu, ông chịu ảnh hưởng từ hội họa phương Tây nhưng sớm nhận ra sức cuốn hút của nghệ thuật truyền thống Việt Nam. Trong quá trình học tập, ông đặc biệt say mê chất liệu sơn mài – một chất liệu dân tộc mang vẻ đẹp huyền bí và chiều sâu nghệ thuật. 

Nguyễn Gia Trí đã miệt mài nghiên cứu, thử nghiệm và sáng tạo, kết hợp kỹ thuật sơn ta với các chất liệu như vàng, bạc, vỏ trứng. Qua thời gian, ông không chỉ hoàn thiện kỹ thuật mài nhiều lớp mà còn nâng sơn mài thành một phương tiện biểu đạt giàu tính triết lý và nghệ thuật, khẳng định vị thế sơn mài Việt Nam trên trường quốc tế.

Cho đến nay, tranh sơn mài của ông vẫn được đánh giá cao, ẩn chứa giá trị nghệ thuật và nằm trong danh sách những Bảo vật Quốc gia cần được bảo tồn. Trong số đó phải kể đến bức tranh Vườn Xuân Trung Nam Bắc, có kích thước và giá trị cao nhất, 100.000 USD, khoảng 600 triệu đồng Việt Nam. 

Di sản và tầm ảnh hưởng của ông

Theo Master Media tìm hiểu, ngoài việc là một nghệ sĩ tài hoa, Nguyễn Gia Trí còn là một nhà giáo, một người thầy tận tụy với thế hệ trẻ. Ông luôn sẵn lòng chia sẻ kiến thức, truyền cảm hứng và khuyến khích các học trò của mình không ngừng sáng tạo. Chính sự tận tâm ấy đã góp phần hình thành một thế hệ họa sĩ tài năng, tiếp nối con đường nghệ thuật mà ông đã khai mở.

Ông cũng nổi tiếng là người trầm lặng, sống khép kín, dành phần lớn thời gian cho nghệ thuật. Một trong những điều bí ẩn là quy trình sáng tác của ông — ông thường làm việc một mình, ít chia sẻ về các kỹ thuật riêng biệt. 

Những lớp sơn mài chồng lên nhau qua nhiều năm mài giũa tạo nên chiều sâu bí ẩn trong tranh, như thể mỗi tác phẩm chứa đựng một câu chuyện chưa kể. Bên cạnh đó, một số tác phẩm của ông được cho là mang thông điệp ẩn giấu về triết lý nhân sinh và lòng yêu nước, khiến người đời không ngừng khám phá và luận giải.

Chính vì vậy, nhiều tác phẩm của ông sau này được mua lại với giá rất cao. Vợ ông Ngô Đình Nhu cũng từng có ý định mua tranh tặng Nhật Hoàng nhưng ông xin phải giữ lại trong nước. Điều này đã chứng tỏ tinh thần, con người ông luôn một lòng hướng về quê hương. 

Tác phẩm nổi tiếng của Nguyễn Gia Trí

Nguyễn Gia Trí nổi tiếng với những bức tranh sơn mài khổ lớn, thể hiện vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam và những khung cảnh thiên nhiên thơ mộng. Một số tác phẩm nổi tiếng của ông phải kể đến như:

• Chợ Bờ
• Đèn trung thu
• Khỏa thân
• Dọc mùng
• Cảnh thiên thai
• Thiếu nữ bên hồ sen
• Bên hồ Gươm
• Chùa Thầy
• Giáng sinh
• Đêm Bồ Tùng Linh

Đặc biệt có ba bức tranh sơn mài khổ lớn đang lưu giữ trong Thư viện Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đó là “Hoài niệm xứ Bắc”, “Trừu tượng”, “Múa dưới trăng”. Ngoài ra còn có một số tác phẩm tiêu biểu sau năm 1954 như Hai Bà Trưng, Trận Bạch Đằng, Địa linh hóa tượng, Ba Vua,…

Những tác phẩm của ông không chỉ là niềm tự hào của mỹ thuật Việt Nam mà còn là nguồn cảm hứng vô tận cho các thế hệ nghệ sĩ sau này. Cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Gia Trí là biểu tượng cho tinh thần sáng tạo, lòng yêu nước và sự kiên trì theo đuổi nghệ thuật. Master Media hy vọng qua bài viết đã giúp bạn có cái nhìn toàn cảnh về cuộc đời ông.